Puszcza Kampinoska to jeden z najcenniejszych kompleksów leśnych w całym kraju. Jej piękno już w początkach XX w. fascynowało przyrodników i badaczy, którzy dostrzegli potrzebę jej ochrony. Największe zasługi w dziele ochrony puszczy położyli Jadwiga i Roman Kobendzowie. W latach 30-tych prowadzili szerokie badania florystyczno-fitosocjologiczne (R.Kobendza) i geomorfologiczno-geologiczne (J.Kobendzina). Wówczas rozpoczęli też oni starania o objęcie puszczy ochroną w formie parku narodowego. Pierwszymi owocami wspólnych działań było utworzenie w 1936 r. rezerwatu „Granica”, a rok później rezerwatu „Sieraków”.
Jednak główny cel dążeń małżeństwa Kobendzów w pełni ziścił się dopiero po II wojnie światowej, kiedy na mocy rozporządzenia Rady Ministów z dnia 16 stycznia 1959 r. został utworzony Kampinoski Park Narodowy.
Pierwotnie park zajmował prawie 40700 ha, obecnie powierzchnia parku wynosi 38544 ha, w tym 68 ha zajmuje Ośrodek Hodowli Żubrów im. prezydenta RP Ignacego Mościckiego w Smardzewicach k. Tomaszowa Mazowieckiego w województwie łódzkim. Pod ochroną ścisłą znajduje się się 4 636 ha (22 wydzielone obszary). Ustanowiona w 1977 r. strefa ochronna wokół Parku, zwana otuliną, ma powierzchnię 37 756 ha. Ponad 70% powierzchni Parku zajmują lasy.
W Puszczy Kampinoskiej dominują rosnące na piaszczystych wydmach bory sosnowe. Najstarsze sosny liczą sobie po 200 lat i są bardzo wysokie (sięgają nawet do 28 m wysokości). Większość drzewostanów ma jednak charakter mało naturalny, pochodzą bowiem z monokulturowego zalesiania. Lasy liściaste (w postaci olsów i łęgów) rosną obecnie głównie na bagnach, podczas gdy w naturalnej puszczy powinny pokrywać około dwie trzecie powierzchni. Monokultury sosnowe są jednak stopniowo zastępowane lasem mieszanym. Przebieg tego naturalnego procesu jest szczególnie widoczny w obszarach ochrony ścisłej. W puszczańskich ostępach występują pasy terenów podmokłych i bagiennych, przedzielone w części środkowej wydmami parabolicznymi i wałowymi. W krajobrazie Parku, niezwykle urozmaiconym, dominują dwa kontrastujące ze sobą elementy – wydmy i bagna.
Symbolem puszczy stały się łosie, sprowadzone tu ponownie po wojnie. Można je spotkać tylko przypadkiem, gdyż mieszkają w mniej uczęszczanych podmokłych ostojach. Poza tym pełno tu ptactwa: są żurawie, bociany czarne i czaple, oraz innych zwierząt: saren, lisów, borsuków, zajęcy, tchórzów, kun. Ostatnim nabytkiem są introdukowane w KPN rysie.
